HERMAN MELVILLE - Moby Dick

Στην Αμερική, τη μεγάλη, παράξενη, περήφανη, εργατική, τεμπέλικη, άξεστη, προχωρημένη Αμερική, των μεγάλων αυτοκινήτων και των ψηλών κτιρίων, του γρήγορου φαγητού και της μαύρης μουσικής, της απεργίας και της εκμετάλλευσης, των όπλων και του κινηματογράφου, στην Αμερική λοιπόν φύεται το μεγάλο Αμερικάνικο μυθιστόρημα με σημαντικότερο ίσως εκφραστή του τον Χέρμαν Μέλβιλ. Εκεί στην πατρίδα του, στις Αγγλικές φιλολογίες διδάσκουν Μέλβιλ και Μόμπι Ντικ για ένα ολόκληρο εξάμηνο. Αλλά τι ξέρουν βρε παιδί μου αυτά τα Αμερικανάκια από τέχνη; Και τι βρίσκουν άραγε να λένε για ένα ολόκληρο εξάμηνο για ένα βιβλίο; Εδώ εμείς ένα κομμάτι για το μπλόγκ μας δε μπορούμε να γράψουμε. Αφήνω λοιπόν να τα πει ο Χέρμαν που τα λέει και καλύτερα από μένα:

Για τη συνείδηση:
«Έχει, νομίζω, αυτό που μερικοί στεριανοί το λένε συνείδηση . είναι ένα είδος νευρικού τικ στο πρόσωπο, έτσι λένε – χειρότερο από τον πονόδοντο. Καλά, καλά σύμφωνοι δεν ξέρω τι είναι, αλλά ο Θεός να με φυλάει να μην κολλήσω.»

Για την παράδοση:
(Το κουφάρι της φάλαινας έχει βυθιστεί και δεν είναι επικίνδυνο πια αλλά τα πλοία που περνάνε από κει σημειώνουν την περιοχής το ημερολόγιο ως εξής: Κοπάδια ψαριών, βράχια και ξέρες εδώ γύρω προσοχή!.
Έτσι για ολόκληρα χρόνια μετά είναι ενδεχόμενο τα πλοία να αποφεύγουν παρακάμπτοντας το μέρος αυτό όπως κάνουν τα ανόητα πρόβατα που πηδούν πάνω από κάτι ανύπαρκτο, γιατί ο μπροστάρης τους πήδηξε αυτό το μέρος αρχικά, όταν κάποιο κομμένο κλαδί εμπόδιζε το δρόμο. Ιδού λοιπόν ο εθιμικός μας νόμος, ιδού η χρησιμότητα των παραδόσεων ιδού η ιστορία της αιώνιας επιβίωσης των παμπάλαιων δοξασιών και πεποιθήσεων που δεν είχα ποτέ κάποιο έρεισμα πάνω στη γη και κείνων που δεν κυκλοφορούν ακόμη στον αέρα! Ιδού η ορθοφροσύνη!

Για τους καλούς και τους κακούς
«Σ’αυτόν τον κόσμο συνάδελφοι η αμαρτία που πληρώνει τα ναύλα της μπορεί να ταξιδεύει ελεύθερα και μάλιστα χωρίς διαβατήριο: ενώ η Αρετή, αν είναι άπορη, τη σταματούν σ’όλα τα σύνορα».

Για το πώς μας λείπει ό,τι δεν έχουμε
« γιατί για να χαρείς αληθινά τη ζεστασιά του κορμιού, κάποιο κομματάκι σου πρέπει να κρυώνει, γιατί δεν υπάρχει ιδιότητα σε αυτό τον κόσμο που να μην είναι αυτή που είναι μόνο επειδή υπάρχει και η αντίθετη».

Για τα «μεγάλα μυαλά»
(το φαλαινοθηρικό έχει πιάσει μια φάλαινα την οποία έχει δέσει από τη μια πλευρά του πλοίου Φυσικά γέρνει επικίνδυνα, έτσι πιάνει άλλη μία και τη δένει απ΄την άλλη πλευρά για να ισορροπήσει)
…τώρα από το αντίβαρο που δημιουργούσαν τα δυο κεφάλια είχε ξαναγυρίσει [το πλοίο] στην κανονική του θέση και δεν έγερνε πια. Αν και δικαιολογημένα κανείς θα μπορούσε να πιστέψει πως ήταν έτοιμο κυριολεκτικά να σπάσει. Έτσι λοιπόν όταν σηκώνεις από τη μια πλευρά το κεφάλι του Λοκ, γέρνεις προς το μέρος του. Αν σηκώνεις όμως ταυτόχρονα από την άλλη μεριά το κεφάλι του Κάντ, ξανάρχεσαι στην κανονική θέση. Είσαι όμως σε πολύ άθλια κατάσταση πια. Έτσι λοιπόν μερικά μυαλά ισορροπούν διαρκώς τη βάρκα. Ω ανόητοι, πετάξτε όλα αυτά μεγάλα κεφάλια στη θάλασσα και θα πλέετε τότε ανάλαφρα και σωστά.

Για τον Πλάτωνα
(Ένας νάυτης έχει χωθεί μέσα στο τεράστιο κεφάλι της φάλαινας γεμάτο με λάδι που με τη σειρά του βυθίζεται στο νερό. Ένας άλλος βουτάει και με μια γενναία προσπάθεια τον σώζει από βέβαιο θάνατο).

«Αν πάλι ο Τάστιγκο έχανε τη ζωή του μέσα σε κείνο το κεφάλι, θα ήταν ένας πολύ σπουδαίος θάνατος. Θα πέθαινε πνιγμένος στο πιο άσπρο και νόστιμο ευωδιαστό σπερματσέτο. Θα είχε σαν φέρετρο σα νεκροκρέβατο και σαν τάφο τον κρυφό εσωτερικό θάλαμο τα «άγια των αγίων» της φάλαινας. Μόνο ένα γλυκύτερο τέλος μου’ρχεται στο μυαλό αυτή τη στιγμή – ο απολαυστικός θάνατος ενός μελισσοκόμου στο Οχάιο, που, ψάχνοντας για μέλι στη διχάλα ενός κούφιου δέντρου, βρήκε ένα τόσο μεγάλο απόθεμα, που, σκύβοντας από πάνω πάρα πολύ, τον ρούφηξε εκείνο το μέλι μέσα του με αποτέλεσμα να πεθάνει βαλσαμωμένος. Σκέφτεστε άραγε πόσοι έπεσαν με παρόμοιο τρόπο, μες το κεφάλι του Πλάτωνα που είναι γεμάτο από μέλι, και χάθηκαν εκεί μέσα γλυκά;»

Για την 25η Μαρτίου
«Τα μεσάνυχτα έβραζε το λίπος στα καζάνια κανονικά. Είχαμε ξεφορτωθεί το κουφάρι της φάλαινας, είχαν σηκωθεί τα πανιά και ο άνεμος δυνάμωνε….Το φλεγόμενο πλοίο συνέχιζε την πορεία του, σα να’χε λάβει την απάνθρωπη εντολή να φέρει σε πέρας κάποιο εκδικητικό έργο. Όπως ακριβώς τα μπρίκια του τολμηρού Υδραίου, του Κανάρη – εξορμώντας τα μεσάνυχτα από τα λιμάνι τους, φορτωμένα με κατράμι και θειάφι κι έχοντας φλόγες πελώρια αντί για πανιά, έπεφταν πάνω στις τουρκικές φρεγάτες, τυλίγοντας εκείνα τα πλοία με καταστροφικές φωτιές.

Για τα ζώδια
« ένα Λιοντάρι που βρυχάται υπάρχει στο δρόμο – μας δαγκώνει άγρια καναδυό φορές και μας δίνει λίγα ανόρεχτα χτυπήματα με το ποδάρι του. Ξεφεύγουμε από δαύτο και καλωσορίζουμε τη Virgo, την Παρθένο! Είναι η πρώτη μας αγάπη. Παντρευόμαστε και θαρρούμε πως είμαστε ευτυχισμένοι για πάντα, όταν έρχεται απρόσμενα ο Libra ή ο Ζυγός – ζυγίζουμε την ευτυχία και τη βρίσκουμε λειψή…»



Αυτά και άλλα πολλά είπε ο παππούς Χέρμαν και με καθήλωσε για ένα μήνα ακριβώς. Δε μπορώ να γράψω «κριτική» γι αυτό το βιβλίο (μάλλον για κανένα), εδώ γράφω τις ιστορίες των βιβλίων και πώς τα διάβασα. Σας συμβαίνει όμως κι εσάς τα βιβλία να ταυτίζονται με τη ζωή σας; Να βρίσκετε κρυμμένα νοήματα που σας βοηθούν εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή, να διαβάζετε ας πούμε το κεφάλαιο LXIX με τίτλο «Κηδεία» και την άλλη μέρα να πρέπει να πάτε σε μία;
Έπειτα είναι κι άλλη μια ιστορία που κρύβεται στην ανάγνωση αυτού του βιβλίου: αποφασίσαμε να το διαβάσουμε μαζί με τη φίλη μου τη Σοφία για να το σχολιάζουμε και να το συζητάμε. Δεν μπορούσα να περιμένω να έρθει η αγγλική έκδοση και δανείστηκα την ωραία ελληνική έκδοση των εκδόσεων Gutenberg, από ένα φίλο, το Σταύρο.

Ο Σταύρος τώρα είναι ένας νησιώτης, ένας Πατηνιός, ψηλός και όμορφος (θυμίζει λίγο ναυτικό, έτσι λιγομίλητος και αγέρωχος) που από έρωτα βρέθηκε εδώ στην ηπειρωτική Λάρισα. Τον πρώτο καιρό δε μπορούσε με τίποτα να συνηθίσει την καρακαμπίλα και ευτυχώς οι φίλοι τον πήγαιναν μέχρι το Βόλο για να μυρίσει λίγο θαλασσινό αεράκι. Στο βιβλίο του κρατούσε και κάποιες καίριες σημειώσεις έτσι διαβάζοντας το τώρα κι εγώ είναι σαν να πατάω στα βήματα του, σαν να με καθοδηγεί.